AYAK BİLEĞİ BURKULMASI

Ayak burkulması en sık rastlanan ayak ağrısının sebebinden biri olup nüksetme oranı çok sıktır.Ayak bileği burkulmasının en sık nedeni inversion diye adlandırılan ayak bileğinin dışa doğru yuvarlanması yada dışa doğru basmadır.Ayak bileği burkulması sonucunda ayak bileği bağlarında travma,ağrı ve şişlik görülür.

Aşağıda burkulma, burkulma nedir ,burkulmalarda ilk yardım, burkulmaya ne iyi gelir, burkulma için krem, burkulma ağrısı nasıl geçer ,ayak bileği burkulması ayırıcı tanı, ayak burkulması şişmesi, ayak burkulması tedavisi hakkında her şeyi bulabilirsiniz.

BURKULMA NEDİR ?

Ayak bileğinin yürüme, koşma veya herhangi bir aktivite esnasında içe (inversiyon tipi burkulma) veya dışa (eversiyon) dönmesine burkulma denir. Burkulmanın  nedeni ayak bileğindeki kemikleri birbirine bağlayan ligamentlerin esnek olması, ayak bileğindeki kemiklerin aşırı hareketli (hipermobil) olması, ayak bileği kaslarının zayıf veya nöral iletişimindeki zayıflıkların yanında, proprioception eksikliği burkulmaya neden olur. 

Burkulma sonrasında genellikle bağların esnemesi, yırtılması veya kopması neticesinde bağlar, tendonlar ve kemiklerde travma oluşarak inflamasyon gelişir. İnflamasyon ayak bileği ağrısı, ödem, hassasiyet, hareketlerde kısıtlılığa neden olur ve aktivite yapılmasına mani olur.

AYAK BURKULMASI BELİRTİLERİ

Ayak burkulması ağrısı özellikle ayak bileğinin dış yanında veya iç yanında hasar görmüş bağların bulunduğu yerde ve çoğunlukla ayak bileği ekleminin çevresinde hissedilir.

Yaralanmanın şiddetine bağlı bilekte şişme ve morarma hemen yada  48 saat sonrasında ortaya çıkabilir. Hafif yaralanmalarda bu durumun hiç ortaya çıkmayabilir. Ayak bileği burkulması yaralanmanın şiddetine bağlı  grade1,2,3 olarak derecelendirilir..

• Etkilenen ayak üstüne kısmi basılabilir.
• Ayakta birden soğukluk,karıncalanma,uyuşma hissedilmişse , peroneal sinir bası altında kalmıştır.
• Ayak bileğinin her iki tarafında hassasiyet, şişme ve morarma.
• Ayak kemiklerinde hassasiyet,deformite veya krepitasyon(dokunulduğunda çıtırdama) .
• Ayak hangi yöne doğru burkulduysa, pasif olarak ayağın o yöne götürülmesi ayak ağrısını şiddetlendirir.

AYAK BURKULMASI MEKANİZMASI

Ağırlık taşıyan ayağın çeşitli nedenlerden dolayı dışa doğru yuvarlanması sonucu ayak bileği dış yanındaki bağları travmaya uğrar. Bağlar yaralanma anında esner ve travma şiddetliyse bağlar yırtılabilir.Ayak bileğinin içe burkulması dışa burkulmaya oranla daha nadirdir. Ayak plantar flexion açısı arttıkça ayak burkulma olasılığı da  artmaktadır.

AYAK BURKULMASI KAÇ GÜNDE İYİLEŞİR ?

Grade 1 ayak burkulması 

Ayak bileği hafif ağrılıdır ve şişme çok az veya hiç olmaz. Ayak bileği hareketlerinde sertlik (tutukluk) hissi olabilir,bu da yürüme veya koşu konusunda zorluk yaratır. Yaralanma anında spor aktivitesiyle uğraşılıyorsa(yürüyüş,koşu veya spor branşı) aktivite tamamlanabilir(sporc oyununu bitirir ). Ayak bileği burkulmasında grade 1 de sadece bağlar esner. Grade 1 ayak bileği burkulmaları maksimum 7-10 gün içerisinde iyileşir.

Grade 2 ayak bileği burkulması

2.derece ayak burkulması  şiddetli ayak bileği ağrısı ve yürüme zorluğu ile sonuçlanır. Eğer spor yapılıyorsa aktiviteye devam etmek pek mümkün değildir. Morarma ve şişme olay anında veya birkaç saat sonra ortaya çıkar (48 saate kadar sürebilir). Ayak bileği çok sert hissedilebileceği gibi bağların bir kısmı esneyerek yırtıldığından ayakta dengesizlik hissedilebilir. Grade 2 ayak bileği burkulması maksimum 2-4 hafta arasında iyileşir.

Grade 3 ayak bileği burkulması

Grade 3 ayak bileği burkulmasında bağlarda şiddetli yırtıklar ve kopmalar gözlenir.Grade 3 ayak bileği burkulması ayak bağı kopması olarak da nitelendirilebilir. Şiddetli ağrı,ödem ve morarma o anda yada birkaç saat içinde gelişir.Yapılan aktiviye devam edilemez, genelde yaralanma anında ayak bileğinden bir ses duyulduğu ifade edilir. Ayak stabilitesi bozulur ve ayak bileği hareketlerindeki kas kuvveti çok zayıflar. Grade 3 ayak burkulmasında anında hekim değerlendirmesine ihtiyaç vardır.Ayrıca ayak bağı kopması sonucu kemikler birbirine çarparak kırılabilir veya kemik ödemi oluşabilir. Bu yüzden x-ray(röntgen) görüntülenmesine ihtiyaç duyulur..Grade 3 ayak bileği burkulması yada ayak bağı kopması iyileşmesi yaklaşık 4-6 haftada iyileşir.

AYAK BAĞ KOPMASI NASIL ANLAŞILIR ?

Ayak bileği yaralanmasının ardından 1 hafta içinde ayak ayak bileğindeki kırıkları ayırt etmek için Ottowa Ayak bileği Klinik Tahmin kuralları (The Ottawa Ankle Clinical Prediction Rules) uygulanır.Ayak bileği ağrısında aşağıdaki sakatlıkların ayak burkulmasından ayırt edilmesi bağ kopması sonucu tedavi sürecini hızlandırır.

• Impingement Sendromu
• Tarsal Tünel Sendromu
• Sinus Tarsi Sendromu
• Cartilage yaralanmaları
• Peroneal Tendinopathy yada çıkık
• Tibialis Posterior Tendon Disfonksiyonu

AYAK BILEĞİ BURKULMASININ NEDENLERİ

Ayak bileği burkulması genelikle ani dönüş, yanlış adım atma, zıplama sonucu düzgün düşememe, çarpışma gibi nedenlerden dolayı olabilir. Ayak burkulmasının en sık nedeni önceden geçirilen ayak bileği burkulmaları veya bağ esnekliğidir.

Kısaca ayak burkulasının nedenleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Zayıf proprioception ve denge,                     – Cinsiyet, boy, ağırlık
• Kötü ayakkabı seçimi,                                    – Bacak uzunluk farklılıkları
• Zayıf ayak bileği ve kalça kasları,                 – Bantlamalar
• Uzun süren spor aktiviteleri.

AYAK BİLEĞİ BURKULMASI TEDAVİSİ

AYAK BURKULMASI AĞRISI NASIL GEÇER?

Ayak burkulması tedavisi yaralanmadan hemen sonra başlar. Basitçe buz,sıkı bir bandaj(kompresyon) ve ayağı kalp seviyesinden yukarı kaldırmak, mümkün olduğu kadar ayağın üzerine basmamak ayak burkulması tedavisinin temelini oluşturur.

BURKULMALARDA İLK YARDIM 

Ayak burkulmalarında ilk yardım ayağın sabitlenerek bandaj yapılması ve  15 dakika buz uygulanmasını içerir. Yaralanmanın olduğu ilk 3 gün her 2-3 saatte bir buz uygulanması ağrı ve şişliğin azalmasını sağlayacaktır. Ayak burkulması sonrası mümkün olduğu kadar ayakta durulmaması, yaralanmış ayağın üzerine basılmaması ve ağrıyı arttırıcı aktivitelerden kaçınılmalıdır. Ayak bileği bandajı şişlik ve kanama geçene kadar mutlaka kullanılmalıdır.

BURKULMA AĞRISI NASIL GEÇER

Ayak burkulması ağrısı ,ayak bileğinde inflamasyon sonucu meydana gelerek inflamasyona bağlı oluşan semptomların azalması ile burkulma ağrısı geçer ve doku iyileşir. Burkulma ağrısında 2-3 saatte bir uygulanan buz, derine penetre olan ağrı kesici kremler, kompresyon bandajı ve kompresyon uygulayan tedavi cihazları, lenf drenaj ve ilaçlar ile burkulma ağrısı tedavi edilir.

AYAK BURKULMASINDA KULLANILACAK EN İYİ KREM

Ayak burkulmasında kullanılacak en iyi krem inflamasyon belirtilerini arttırmadan ,hasarlı dokuların iyileşmesini sağlayarak derine emilen bitkisel içerikli kremlerdir.

Cildi ısıtan kremler (bengay, içeriğinde kafur, kekik bulunduran kremler)  akut dönemde ayaktaki şişliğin artmasına neden olarak iyileşmeyi olumsuz yönde etkiler. Ciltte uyuşturma ve ferahlandırma sağlayan kremler ise sinir iletimini etkileyerek ağrının azalmasını sağlamada burkulma sonucu gelişen hasarın tedavisinde fayda sağlamaz.

Özellikle profesyonel sporcuların kullandığı Isokinetic Salbe “ krem ayak burkulmasına bağlı oluşan şişliğin, ağrının, kanamanın tedavi edilmesini sağlayarak kısa sürede burkulmaya bağlı ağrının tedavisi sağlar. İçeriğinin tamamının moleküler düzeyde olması, derine emilmesi ve Beinwell içeriğinin Türkiye’de başka hiçbir kremde bulunmamasından dolayı isokinetic krem burkulma sonrası kullanabilecek en etkili kremdir.

AYAK BURKULMASINA KULLANILACAK İLAÇLAR

Ayak burkulmasında ağrı için iburufen ve antiinflamatuar ilaçlar reçete edilebilir ve kullanılır. Ayak burkulması sonrasında en sık kataflan, brufen veya volteren ilaçlar reçete edilmektedir.

Buzdan önce  ağrısız yapılan parmakları kendine çekme, basma hücrelerin profilerasyonunu sağlayarak fibros doku azaltılması ve ayak burkulması iyileşmesinini hızlandırmada çok etkilidir.Ayak burkulmasında ilk yardım akut fazında soğuk ve sıkı bandaj ağrı,inflamasyon ve ayak burkulması ödeminin azalmasında tek tedavi seçeneğidir.Buz semptomlar hafifleyene kadar her saat başı 10 dakika uygulanmalıdır.Yaralanmış bağları korumak ve sürekli bir kompresyon sağlamak için ayak bileği destekleri mükemmel bir yardımcıdır.Bantlama yaralı ayak bileğini korumak için kullanılabilicek başka bir alternatiftir.Bantlama yaralanmayı takiben hareketleri kısıtlar,kompresyon oluşturur ve ayağı oluşabilicek extra yaralanmalara karşı koruyararak güvenli yürümeyi sağlar.

Aşağıda hem yaralanma sonrası hem rehabiltasyon sonrası spora dönüşte ayak bileğinizi nasıl bantlayacağınızı basit adımlarla göstereceğiz.

Ağrı ve şişlik azaldıktan sonra eklem hareketlerini kontrolünü,denge,proprioception,kuvvet çalışmalarını içerir.

İlk yaralanmadan iyileşmeye kadar ayak bileği burkulması rehabilitasyon programı için tıklayın.

Ayak bileği yaralanmalarının rehabilitasyonunda ve yeniden yaralanmaların önlenmesinde en önemli unsurlardan biri de propriosepsiyondur. Yaralanmanın yeniden oluşmasını önlemek için ayak bileği eklem kompleksinin çevresindeki kasları “aktifleştirmek” için propriyosepsiyon egzersizlerinin yapılması önemlidir .

Ayak burkulması sonrası bantlama hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.

Ayak burkulması tedavisi ve rehabilitasyonu hakkında daha fazla bilgi  için tıklayın.