Bel kayması bir omurganın altındaki veya üstündeki omurgaya göre içe doğru kayması sonucunda bel ağrısına veya kalçaya,bacağa hatta ayağa vuran ağrı, elektriklenme ile karakterizedir. Bel kayması doğuştan olabileceği gibi sonradan bir kaza, sakatlık veya duruş bozukluğuna bağlı gelişebilir. Bu yazımızda bel kaymasının nedenlerini, bel kayması belirtileri, bel kayması fiziktedavisini, bel kayması ameliyatını ve bel kaymasını kendi kendinize tedavi etmek , bel kaymasına bağlı bel ağrılarını rahatlatma yöntem ve egzersizlerine dair herşeyi bulabilirsiniz.
BEL KAYMASI NEDİR ?
Bel kayması bel omurlarının normal diziliminden saparak olması gereken
bel kayması
diziliminden ayrılarak bir veya birkaç omurun öne veya arkaya doğru
kayması ile sonuçlanan bir rahatsızlıktır. Bel kayması genellikle belde gözlenmesine rağmen kaza veya travmaya bağlı nadirde olsa boyun ve sırt omurlarında da bel kaymasına benzer kaymalar gözlemlenebilir. Bel kayması özellikle belde, kalçada ve ileri aşamalarda ayak bileğinde duyu ve motor hareketlerde kayıp yaratabilir bu yüzden bel ağrısının sebebi araştırılırken bel kayması ile bel fıtığının ayrımını yapmak bel kayması tedavisinin doğru ilerlemesi açısından büyük önem taşır.
Bel kayması kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmekte olup, bel kayması riskini aşırı kilo kadın ve erkeklerde arttırmaktadır. Bel kayması çocuk ve gençlerde de gözlenmesine rağmen semptom (ağrı ve şikayet yaratmadığı için) farkedilmeyebilir.
Bel kayması genellikle belde L5-S1 seviyesinde gözlemlenirken L4-L5 seviyesinde de görülme oranı fazladır. Bel kayması ilerleyici bir rahatsızlık olup 5 seviyede (Tip 1-2-3-4-5) olarak incelenir.
Bel kayması oluşması, tipleri ve tedavisi açısından farklı sınıflara ayrılmıştır. Bel kaymasının sınıflaması Wiltse Sınıflama skalası ile incelenip 5 ana nedende bel kayması incelenmektedir. Bunlar dejeneratif, istmik, travmatik, displastik ve patolojiktir.
Dejeneratif spondilolistezis, pars interarticularis’de herhangi bir hasar olmadan omurgadaki dejeneratif değişikliklerden kaynaklanır. Genellikle hem faset eklem hemde disk dejenerasyonu(bel fıtığı) ile ilişkilidir, bu da vertebranın bitişiğindeki vertebranın instabilitesine ve aşırı hareketine yol açar.
Istmik spondilolistezis pars interarticularis kusurlarından kaynaklanır. Istmik spondilolistezisin nedeni belirlenememiştir, ancak olası bir etiyolojinin tekrarlanan bel ekstansiyonu ile olabileceği güreş, futbol ve jimnastik gibi sporlarla ilgili ergenlikteki mikro travmaları içerir.
Travmatik spondilolistezis, pars interarticularis veya faset eklem yapısının kırılmasından sonra ortaya çıkar ve en sık travma sonrası görülür.
Displastik spondilolistezis konjenitaldir ve faset eklemlerin anormal bir hizalamaya yönlendirilmesindeki değişime neden olur. Displastik spondilolisteziste faset eklemleri tipik koronal oryantasyondan daha sagittal olarak yönlendirilir.
Patolojik spondilolistezis,kemik veya bağ dokusu bozuklukları gibi sistemik nedenlerden veya enfeksiyon, neoplazm veya iyatrojenik kökenli dahil olmak üzere fokal bir süreçten kaynaklanabilir.
Sonuç olarak bel kayması beli ekstansiyona zorlayan travma, kaza ve spor dalları sonrasında gelişebiliceği gibi doğuştan gelen bozuklar ; anatomik yapıların anormal dizilişi, bağ ve kas sorunları bel kaymasının nedenleri olarak sıralanmıştır. Bunların yanında skolyoz , spondilolistezis ve spina bifida gibi rahatsızlıklar bel kaymasına neden olabileceği gibi bel kayması ile ilişkisi de çok sıktır.
Bel kaymasının belirtilerinde en sık sürekli devam eden veya dönem dönem hissedilen bel ağrıları ilk şikayeti oluşturmaktadır. Bel hareketlerinde uzanma veya esneme haraketleri ağrıyı şiddetlendirir. Bel kaymasına bağlı bel ağrısı etkilenen yapılara dokunulma ile şiddetlenebilir. Bel kayması kanal daralmasınada neden olabiliceği için kalçaya, bacaklara vuran ağrılar,karıncalanma ve elektriklenme oluşturabilir. Bel kaymasına bağlı bel ağrısı sırtüstü yatar pozisyonda rahatlayabilir. Bunun nedeni sırt üstü yatışta bel kaymasına bağlı omurgadaki instabilitenin azalması, omurga ve sinir kanallarının genişleyerek oluşmuş gerilimin hafiflemesine bağlıdır.
Bel ,kalça ve bacak kaslarında zayıflık,
Hamstring kaslarında gerginlik ve kas spazmları,
koordinasyon, denge ve yürüme gibi aktvitelerde zorlanma,
Step off işareti : Bel kayması dolayısıyla omurganın içeriye doğru kayması
yandaki resimde olduğu gibi duruş bozukluğu meydana getirirek lumbosakral alan kolaylıkla palpe edilebilir hale gelmesi
Düz Bacak Kaldırma : Aşağıdaki videodaki şekilde yapılan düz bacak kaldırma sırasında bel ve sırtta şiddetli ağrılar bel ağrısının nedeninin bel kaymasına bağlı olabiliceği ihtimalini gösterebilir.
Radyografi : Bel ağrılarının nedeninin bel kaymasına bağlı olup olmadığı en net röntgen çektirilerek anlaşılabilir. Alanında uzman ortopedist, radyolog veya fiziktedavi uzmanı röntgen filmini görerek bel kayması teşhisini koyabilir.
Bel kayması ameliyatı herzaman bel kayması tedavisinin son seçeneğidir. Bel kayması teşhisinden sonra konservatif tedavinin sonuç vermediği durumlarda bel kayması ameliyatı önerilebilir. Ancak doğru uygulanan tedavi ve egzersiz programı uygulamadan doğrudan bel kayması ameliyatı olmak bel ağrılarınızın rahatlamasını %100 çözmez. Bel kaymasına bağlı oluşan vücut biyomekaniğindeki bozukluklar bel kaymasını ameliyatla düzeltse bile biyomekaniği düzeltmediği için ağrılarınızı geçirmeyebilir. Bu nedenle aşağıdaki bel kayması tedavi protokolünü uygulamadan bel kayması ameliyatı olmamalısınız.
Bel kayması tedavisi non steroid anti inflamatuar ilaçların kullanımı, bele uygulanan sıcak(sıcak havlu,sıcak su torbası) belinizde ağrı oluşturmayacak egzersizler, traksiyon, korse kullanımı ve aktivite düzenlemesi yapılarak tedavi edilir.
BEL KAYMASI KONSERVATİF TEDAVİSİ
Bel kaymasında ilk olarak metal korse kullanımı çok elzemdir. Kaymış omurganın yeniden pozisyonlanması ve dahada ilerlememesi açısından ayakta çalışılıyorsa ayakta, oturarak çalışılıyorsa oturmada ve hangi aktivite esnasında bel ağrısı oluyorsa o aktivitelerde metal destekli bel korsesi mutlaka ilk aşamada kullanılmalıdır.
Bel ağrısına neden olabilicek öne eğilme,ağırlık kaldırma ve spor aktiviteleri bir süreliğine yapılmamalıdır.
Ağrı kesici ve non-steroid antiinflamatuar ilaçlar bel ağrısını azaltsada sinir köklerinde irritasyon yarattıkları için çok şiddetli bel ağrınız yoksa ilaç kullanmamalısınız.
Epidural steroid injeksiyonları bel kaymasına bağlı bel ağrısı ve nörojenik ağrıların hafiflemesini sağlar.
Bel kayması tedavisi yukarıda anlattığımız konservatif ve medikal tedavi ile mutlaka aynı anda uygulanmalıdır.
Bel kayması fiziktedavisi bel ağrılarınızı hafifletmenin yanında vücudunuzda oluşan anatomik bozuklukların düzeltilmesini, etkilenmiş kas gücünü yerine getirmeyi sağlamaktadır.
Aşağıda bel kayması tedavisinde uygulanan germe,kuvvet,dayanıklılık ve denge egzersizlerini aşama aşama bulabilirsiniz. Bu egzersizleri yaparken EGZERSİZ ESNASINDA AĞRINIZIN OLMADIĞI EGZERSİZLERİ SEÇEREK YAPMANIZ BEL KAYMASI TEDAVİSİNDE HAYATİ ÖNEM TAŞIMAKTA. Egzersiz serilerinden ağrılarınızı arttırmayan egzersizleri seçip yaparak bel kayması ağrılarınızı tedavi edebilirsiniz.
BEL KAYMASI GERME EGZERSİZLERİ
Bel kayması tedavisinde germe egzersizlerini haftada en az 4 gün 10 tekrarlı ve her germe pozisyonunda en az 20 saniye kalarak yapmalısınız.
BEL KAYMASI KUVVET EGZERSİZLERİ
Bel kayması kuvvet egzersizleri bel kaymasına bağlı zayıflamış kasların kuvvetlendirilmesini ve kasların eski gücüne kavuşması amacıyla 2 ay boyunca haftada en az 4 gün 10-15 tekrar 3 set halinde yapılmalıdır.
Bel kayması core egzersizleri 15-20 saniye/tekrar hareket pozisyonunda kalınarak haftada 4 gün boyunca minimum 2 ay boyunca uygulanmaya devam edilmelidir.
NOT !
Yukarıda belirttiğimiz bel kayması egzersizleri klinikte uyguladığımız güncel tedavi yöntemleri ve egzersiz metodlarıdır. Belirttiğimiz bel kayması egzersizleri arasından yaparken bel ağrısı oluşturmayan ve sizi zorlamayan egzersizleri seçerek uygulamanızı tavsiye ediyoruz
BEL KAYMASI KONSERVATİF TEDAVİSİ
