İÇ YAN BAĞ YARALANMASI
İç yan bağ yaralanması genellikle dizin bükülmesi veya dışardan darbe gelmesi sonucu dizin iç yan bağının yaralanması veya yırtılmasıdır. İç yan bağ yaralanması genelde temas sporlarında (basketbol,futbol ve dövüş sporlarınında yaygın olup) tennis vb. spor aktivitelerinde de görülebilir.Normal hayatta diz ekleminin bükülmesi,yanlış adım atılması ve düşme sonucu iç yan bağ esnemesi veya iç yan bağ zorlanması görülebilir.
Aşağıda iç yan bağ yaralanmasının mekanizması,nedenleri,nasıl tedavi edildiği ve kliniğimizde iç yan bağı diğer fiziktedavi kliniklerinden farklı olarak nasıl tedavi ettiğimizi ayrıntılarıyla bulabileceksiniz.
İç Yan Bağ Anatomisi ve Biyomekaniği
Dizin iç yanında bulunur. Femur medial epikondilinin posterosüperior yüzüne ve tibianın medial yüzüne yapışır. Aşağıya ve öne doğru eğik olarak uzanır. Yüzeyel ve derin parçaları bulunur. Yüzeyel İç Yan Bağ anteriorda,
derin İç Yan Bağ posteriorda, kapsüle ve medial menisküse sıkıca yapışır.
Fleksiyonda öne ,ekstansiyonda arkaya doğru hareket eder. Fleksiyonda derin İç Yan Bağ gergin, yüzeyel İç Yan Bağ gevşektir. Ekstansiyonda derin İç Yan Bağ gevşek, yüzeyel İç Yan Bağ gergindir. Tam ekstansiyonda valgusa karşı direncin yarısını iç yan bağın yüzeyel kısmı sağlarken ; diğer yarısını ise kapsül ve çapraz bağlar sağlar.
Fleksiyon arttıkça iç yan bağın rolü artarken kapsül ve çapraz bağlarınki azalır.
İç Yan Bağ Yırtılması Belirtileri
İç yan bağ yaralanması yaralanmanın şiddetine göre 3 seviyeye ayrılır ve her seviyede iç yan bağ yaralanmasının belirtileri farklı olup tedavi programı da ona göre belirlenir. En hafif yaralanma 1.derece iç yan bağ yaralanması olup dizn iç yanında hafif bir hassasiyet vardır.Genellikde dizde şidme yoktur.Diz 30 derece büküldüğünde ve dizi dış yandan dizi iç yana itildiğinde ağrı hissedilir.Fakat dizde bir gevşeklik(laksite yoktur) 1.derece iç yan bağ zorlanmasında bağların %10 u yırtılmıştır.
2.derece iç yan bağ yırtığında dizin iç kısmında bir hassasiyet ve bir miktar şişme görülebilr. Dize valgus stresi uygulandığında ağrı hissedilir ve diz tamamen bükülemez.Diz ekleminde hafif ila orta dereceli bir gevşeklik vardır.
3. derece iç yan bağ yırtığında iç yan bağ tamamen kopmuştur ve şiddetli diz ağrısının yanında şişlik mevcuttur.Dize uygulanan valgus stres testinde diz tamamen gevşektir. 3. derece iç yan bağ yırtığında yürünemez ve iç menüsküs hasarı iç yan bağ yırtığına eşlik eder.
İç Yan Bağ Yırtığı Tedavisi
İç yan bağ yaralanmasının hemen ardından ilk 3-4 gün boyunca buz ve sıkı bir bandaj uygulaması yapılmalıdır. Buz günde 4-5 defa 10 dakika uygulanmalı ve ağrısız yapılabilen egzersizlerin yapılmalı ağrıya neden olan aktivitelerden uzak durulmalıdır. Yürüme esnasında ağrı oluşuyorsa mutlaka koltuk değneği kullanılmalıdır.2.veya 3. derece iç yan bağ yırtığı mevcutsa mutlaka brace denilen ayarlanabilen diz destekleri kullanılmalıdır.
1.derece iç yan bağ rehabilitasyonu programına ulaşmak için tıklayın
İÇ YAN BAĞ LEZYONU REHABİLİTASYON PROTOKOLÜ
• Faz I Maksimal koruma dönemi (Akut faz)
• Faz II Orta koruma dönemi
• Faz III Minimal koruma dönemi
• Faz IV Spora dönüş
Bağın yeniden teşekkülü açısından ilk günler önemli, bu dönemlerde ağrıya dikkat edilmelidir
• Grade I ve Grade II için 1 hafta
• Grade III için 2 hafta diz ağrısına dikkat edilmeli ağrıyı arttıran aktivitelerden uzak durulmalıdır.
Yürüme programına hasta full ROM‘u(Full rom:yaralı bacağın sağlıklı bacak gibi ağrısız eşit derecede bükülüp açılması anlamına gelir) sağladığı zaman başlanır.
Hafif koşulara başlama döneminde iç ve dış destekli dizlikler(brace) kullanılabilir
• Grade I ve Grade II için ortalama 2. haftanın bitiminde
• Grade III için 3. veya 4. haftanın bitiminde iç yan bağ yaralanmasında koşulara başlanabilir.
İÇ YAN BAĞ YIRTIKLARI FAZ I
GRADE I VE II için ilk 3 gün GRADE III için ilk 1 haftalık dönemdir.
AMAÇ
• Efüzyon(şişlik) kontrolünün sağlanması
• Ağrının azaltılması
• M. Quadriseps’in atrofisinin önlenmesi
• ROM kontrolü (sadece ağrısız hareket sınırlarında hareket ettirilmeli)
Yapılabilecek uygulamalar : Soğuk(buz uygulaması), sıkı bandaj, dinlenme, non-steroid antiinflamatuar ilaç kullanımı, elektroterapi, whirlpool. Hasta koltuk değnekleriyle kısmi yük verme şeklinde yürüyebilir.
İÇ YAN BAĞ LEZYONLARI FAZ II
GRADE I VE II için ilk 3 günden sonra GRADE III için ilk 1 haftadan sonraki dönemdir.
İLERLEME KRİTERLERİ
• İnstabilitenin artmaması
• Ödemin artmaması
• Hassasiyetin azalması
• Pasif ROM’un artması
AMAÇ: Ağrısız full ROM(dizin ağrısız bükülüp,açılması), Tam yük vererek yürüme
Tedavi başlangıcında Hot-Pack başlanabilir Whirpool sıcak su ile uygulanabilir.Tedavi sonrasında buz, bandaj, elevasyon uygulamasına devam edilir.Hasta aktif tam ekstansiyonu ve aktif 90 derece üzerinde fleksiyonu ağrısız
yapabiliyorsa Progresif Rezistif Egzersizlere (PRE) başlanabilir.
Programda kapalı kinetik egzersizlere ağırlık verilir.
– Step-up – leg press
– Lateral step-up
– Lastikle terminal ekstansion
– 1/ 3 squat egzersizlerine
– Cihaz içinde düz bacak kaldırma 4 planda ağırlıkla 1 kg dan başlayarak
– Elektrik stimülasyon
– Sartorius, gracilis, semimembranosus izometrik, izotonik, lastik
egzersizleri
– Stepper egzersizleri
– Proprioseptif egzersizler yaptırılır.
İÇ YAN BAĞ LEZYONLARI FAZ III İLERLEME KRİTERLERİ
• İnstabilitenin olmaması
• Ödemin ve hassasiyetin olmaması
• Tam ağrısız veya minimal ağrılı ROM
AMAÇ : Sportif müsabakaya uygun tam kuvvetin koordinasyonun sağlanması
Rehabilitasyon Egzersizleri:
• Squatlar (duvar kenarında, desteksiz, ağırlıkla…)
• Basamak çalışmaları
• Leg Press
• Diz ekstansiyonu
• Kalça abduksiyonu/adduksiyonu
• Hamstring güçlendirme
• Fonksiyonel egzersiz drilleri
• Propriyoseptif egzersizler
İÇ YAN BAĞ LEZYONLARI FAZ IV
• İLERLEME KRİTERLERİ
– Tam ROM
– İnstabilitenin olmaması
– Hassasiyetinin kalmaması
– Ödemin kalmaması
– Kas gücü
– Propriyosepsiyonun yeterli düzeyde geliştirilmesi Faz IV’te Faz III’e ait rehabilitasyon programı arttırılarak devam ettirilir. Sahaya dönüş çalışmalarına ağırlık verilir. İzotonik güçlendirmelere, fleksibilite egzersizlerine ve proprioseptif egzersizlere devam edilir.
İç Yan Bağ Aşama Aşama Rehabilitasyonu Egzersizleri
Bu sayfadaki aciklamalari cok aydinlatici buldum.
Trsekkurler.
Ben 4 ay once düştüm ve sol diz ic yan baglarda yirtik oluştu.
Emar sonucu 2. Derece yirtik olduğu soylendi. Uyguladigim tedavi ve exersizle 3. Faz da acikladiginiz kadar iyilesmisti. Fakat dun itibariyle
tenis oynarken tekrar dustum ve en bastakine yakin sorun olustu.
Sorum su ki ; 3. Faz duzeyinde iyilesmis bir ic yan bağla normal spor
yapmak hala sakincalimi oluyor. ? Ne zaman tenis oynamaya baslamaliyim.? Doktorumun sozlerinden diger diz gibi rahat hareket ettirebildigimde normal spor faaliyetime donebilirim sanmistim.
Lutfen beni aydinlatirsaniz cok memnun olacagim. Ayni şeyi tekrar yasamak istemiyorum. Saygilar.. Tesekkurler..
2.Derece iç yan bağ yaralanmasında hemen hemen 2.haftanın sonlarına doğru spora başlayabilirsiniz. Ancak yazıda bahsettiğimiz egzersiz ve tedavi yöntemlerini uygulamanız tekrar yaralanmanızı önleyecektir.
Verdiğiniz bilgiler çok faydalı oldu.
Anlatılan herşeyi uygulamaya cabaladım.
Ve de videolar özellikle çok başarılı.
2. Derece iç yan bağ yırtığım vardı ve iyilşme sürecinde bilgilerinizin nanılmaz yardımı oldu. Teşekkür ederim.
?
3.iç yan bağ ve çapraz bağ yırtığım var, 7 hafta dır brace kullanıyorum.ayağımı dizime yarım çekebiliyorum, topuk çekme hareketi yapmam bana zarar veririm,bazen dizimde öne arkaya giden bir boşluk oluyor.Verdiğiniz ve vereceğiniz tüm bilgiler için teşekkür ederim.
Bu konuda ortopedistinizden bilgi almalısınız. Brace i tamamen bıraktıktan sonra hareketlere geçmeli sürekli ortopedistiniz ile irtibatta kalmalısınız
Merhaba,
İç yan bağım çapraz bağlarla birlikte total olarak yırtıldı. 2,5 ay önce çoklu bağ ameliyatı oldum ve 1 ay fizik tedavi gördüm. İç yan bağımda gevşeklik söz konusu, gevşeklik zamanla azalır mı, ne kadar sürede toparlamasını beklemeliyiz, buna yönelik özel bir egzersiz var mıdır, gevşekliği artıracak ve kaçınılması gereken hareket ya da egzersizler var mıdır?
Size özel bir egzersiz planı çıkarılması gerekir. En yakın fizyoterapistinize ulaşmanız gerekli