Boyun Kireçlenmesi Nedir ?

Servikal omurganın osteoartriti (boyun kireçlenmesi) ,  C1-7  omurgaları arasındaki intervertebral disklerin inflamatuar, dejeneratif bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Boyun kireçlenmesi intervertebral diskleri, vertebra (omurga) gövdelerini, intervertebral bağları, hiyalin kıkırdağı, eklem kapsülünü ve zigoapofiz eklemleri etkileyen çok sayıda nedeni olan karmaşık bir hastalıktır [1]. 
Boyun kireçlenmesi osteofit veya subkondral kist oluşumuna yol açarak, artiküler proseste hipertrofiye neden olabilir.[2] Servikal osteoartrit (boyun kireçlenmesi) ayrıca servikal spondiloz olarak da adlandırılabilir.

BOYUN KİREÇLENMESİNDE HANGİ YAPILAR ETKİLENİR ?

• Eklem kıkırdağı. [1] Boyun kireçlenmesiyle boyundaki omurgalar arasındaki  kıkırdak yüzeyi etkilenerek fibrilasyon ve çukurlaşma meydana gelir. Daha ileri bir aşamada, subkondral kemik etkilenene kadar daha derin fibrilasyon ve fissür, soyulma ve çukurlaşmaya dönüşebilir.
• Sinovyum[1]
• Omurlar, boyun kireçlenmesiyle eklem yüzeylerinde osteofitler oluşur. Bu osteofitler servikal omurilik, spinal sinir kökü, radiküler arter, vertebral arter gibi anatomik yapılarda baskı ve sıkışmaya neden olur.
• Faset eklemler. Faset eklemler Yatay olarak 45 ° eğimli olup. Eklem yüzeyleri genellikle düzlemseldir.[2]
• Omurlar arası diskler. C0–C1 ve C1-C2 arasında omurlararası disk yoktur. Faset eklemlerin etkilenimi ,osteoartritinin gelişmesinde ve ilerlemesinde başlıca faktörlerlerdir [2]
• Servikal pleksus. Osteofit oluşumu veya ilerleyici kıkırdak incelmesi, servikal sinir köklerinin çıktığı intervertebral foramenleri daraltabilir.[2] [3]
• Omurlar arası bağlar.

BOYUN KİREÇLENMESİ NEDEN OLUŞUR ?

Servikal osteoartrit (bir seviyede veya birçok boyun omurunda gelişebilir, bazen tüm servikal bölgeyi tutar, genellikle C5-C6. ve C6-7. servikal vertebralar arasında görülür.

Her yaşta servikal osteoartrit (boyun kireçlenmesi) gelişebilir, ancak 40-50 yaşından genç kişilerde nadirdir, boyun kireçlenmesi görülme sıklığı yaşla birlikte artar, kadınlarda servikal OA riski erkeklere göre daha yüksektir.[4]

50 yaşın üzerindeki kişilerde ve özellikle uzun süre boyunca tek bir statik pozisyonda kalınan işte çalışan (aynı pozisyonda okuma, yazma ve diğer masa başı kariyerleri olan kişilerde yaygındır.[5]

Servikal OA(boyun kireçlenmesi), bir eklemin mekanik olarak aşırı gerilmesi (örneğin yoğun titreşim oluşturan aletlerle çalışmak), önceki kemik kırıkları veya boyundaki diğer yaralanmalar, genç yaşta aşırı yüklenme travma, postural bozukluklara bağlı gelişebilir.

Boyun Kireçlenmesi Belirtileri

Boyun kireçlenmesi boyun ve baş ağrısı, boyunda tutukluk, krepitasyon, boyun hareketlerinin sınırlı hareket açıklığına sahip olması, eklem instabilitesi ve hafif sinovit ile karakterizedir.

Boyun kireçlenmesine bağlı boyun ağrısı genellikle etkilenen eklem çevresinde lokalizedir, ancak yansıyan ağrı oluşabilir. Boyun kireçlenmesi ile ilişkili ağrı kafatasından başlayarakl kürek kemiği iç sınırına ve kollara kadar yayılabilir.

Ağrı genellikle boyun hareketleri ile daha da kötüleşir ve günün sonunda daha şiddetli olabilir.

Boyun kireçlenmesinde sabah tutukluğu yaygın olup,gün içinde hareket etmeyle tutukluk  açılır. Boyun ağrısı, kapsül kalınlaşması ve osteofit varlığı nedeniyle hareket kısıtlılığı oluşturabilir.[6]

Osteofitler, intervertebral eklemlerin çevresinde oluşabilir ve spinal sinirlerin sıkışması nedeniyle nörolojik semptomlara neden olabilir (Servikal Radikülopati).

Omurilik kanalının daralması (Servikal Stenoz) omuriliğe de basıya ve damar yapılarının sıkışmasından dolayı dolaşım sorunlarına neden olabilir. Herhangi bir omurilik kompresyonunun (Servikal Miyelopati) varlığını doğrulamak için MRI çektirmek faydalı olabilir.

Boyun kireçlenmesinde aşağıdaki belirtiler gözlenebilir ancak birden fazla boyun sorunununda da benzer şikayetler görüldüğünden ayırıcı tanılar hekim tarafından dışlanmalıdır.

• Malignite, enfeksiyon veya inflamasyon
• Ateş, gece terlemeleri
• Beklenmeyen kilo kaybı
• İnflamatuar artrit, enfeksiyon, tüberküloz, HIV enfeksiyonu, ilaç bağımlılığı veya immünosupresyon öyküsü
• Dayanılmaz acı
• Dayanılmaz gece ağrısı
• servikal lenfadenopati
• Omur gövdesi üzerinde mükemmel hassasiyet
• Yürüyüş bozukluğu veya sakar eller veya her ikisi
• Objektif nörolojik defisit
• Genç bir hastada ani başlangıç, disk prolapsusu olduğunu düşündürür
• Şiddetli osteoporoz öyküsü
• Düşme atakları, özellikle boynu hareket ettirirken damar hastalığına işaret eder.
• İnatçı veya artan ağrı
• Faset eklemlerinde ve çevresinde uzun süreli periferik inflamasyon, merkezi duyarlılığa, nöronal plastisiteye ve kronik omurga ağrısının gelişmesine yol açabilir.

BOYUN KİREÇLENMESİ TANISI NASIL KONUR ?

Boyun kireçlenmesi tanısı koymadan önce göz önünde bulundurulması gereken başlıca durumlar şunlardır:[7]

Diğer spesifik olmayan boyun ağrısı lezyonları: akut boyun gerginliği, postural boyun ağrısı

Fibromiyalji ve psikojenik boyun ağrısı

Mekanik lezyonlar: disk prolapsusu

Diffüz idiyopatik iskelet hiperostozu

İnflamatuar hastalık: romatoid artrit, ankilozan spondilit, polimiyalji, psoriatik artrit, septik artrit, reaktif artrit

Metabolik hastalıklar: Paget hastalığı, osteoporoz, gut veya yalancı gut

Osteomiyelit veya tüberküloz

Malignite: birincil tümör, ikincil tortular veya miyelom

Yukarıda belirtilen hastalıklar boyun kireçlenmesi ile benzer semptomlar gösterdiğinden teşhis konurken yukarıdaki hastalıklar hekim tarafından mutlaka dışlanmalıdır.

BOYUN KİREÇLENMESİ BELİRTİLERİ

• Boyun hareketlerinde ağrı
• Hareket aralığının sınırlaması
• Üst ekstremite duyu kaybı, refleks kaybı, sinir kökü sıkışmasının neden olduğu motor güçsüzlük
• Dengesizlik
• Yüksek tansiyon
• Spinal stenozun neden olduğu psödoklodikasyon

Boyun kireçlenmesi muayenesi nasıl yapılır ?

Osteoartrit öncelikle klinik bir tanı olduğundan, hasta öyküsü ve fizik muayene genellikle güvenilir bir tanı koymak için yeterlidir. Boyun ağrısı ve sınırlı hareket açıklığı, servikal osteoartritli hastalarda olağan semptomlardır.
Ağrı, özellikle bir dinlenme periyodundan sonra aktivite ile kötüleşme eğilimindedir. [11]

Fizik muayene, normal bir servikal muayeneyi takip eder ve şunları içerir:[2]

Muayene de şunlar değerlendirilir : duruş, ödem, eritem, travma kanıtı, kas atrofisi, cilt anormallikleri ve eklem deformitesi.

• Faset eklemlerin palpasyonu, anatomik anormallik, sıcaklık ve hassasiyetin incelenmesi.
• Servikal bölge ve omuz bölgesinin hareket açıklığı.
• Faset eklemlerin stresi: hiperekstansiyon, boynun ekstansiyon-rotasyonu ile ağrı artar. Boyun fleksiyonu yaparken ağrı azalır.

Nörolojik değerlendirme: duyu, refleksler ve kas gücünün motor ve duyusal değerlendirmesi.

Diğer özel testler belirtilebilir: L’hermitte işareti, Hoffman testi, Babinski.

Kas testi: sternokleidomastoid, servikal paraspinal kaslar, levator skapula, üst trapez ve suboksipital kaslarda miyofasyal tetik noktalarının muayenesi .

BOYUN KİREÇLENMESİ TEDAVİSİ

Boyun Kireçlenmesinde Cerrahi Tedavi

Boyun ağrısının yanında nörolojik ağrısı olan servikal osteoartriti olan hastalarda sinirlere ve omuriliğe baskı yapan ilişkili artritik kemikparçalarının çıkarılması anterior servikal intervertebral diskin (Cloward operasyonu) eksizyon ve füzyonu boyun kireçlenmesine bağlı ağrıyı ve kas zayıflığını tedavi edebileceğine dair bilimsel kanıtlar  bulunmaktadır.

Ortopedist, nörolog ve fizik tedavi uzmanının ortak kararıyla boyun kireçlenmesinde ameliyat nörolojik semptomların gelişmesine bağlı yapılır.[11]

BOYUN KİREÇLENMESİNDE İLAÇ TEDAVİSİ

Kısa vadede, kondroitin kullanımından (tek başına veya glukozamin ile kombinasyon halinde) bazı faydalar elde edilebilir. Diğer seçenekler asetaminofen, NSAIDS veya opoid olabilir.[11]

BOYUN KİREÇLENMESİNDE FİZİK TEDAVİ

Boyun kireçlenme fizik tedavisinde ana hedefler şunlardır:

• Boyun ağrısı ve sertliğini azaltmak
• Boyun hareketliliğin iyileştirilmesi
• Kireçlenmeye bağlı eklem hasarının ilerlemesini önlemek
• Günlük hayatta rahat ve ağrısız yaşamı sürdürülmesi sağlamak amacıyla boyun kireçlenmesinde fizik tedavi uygulanır

Boyun kireçlenmesinde fiziktedavi boyun ağrısının yanında duruş bozukluklarının düzeltilmesinde ,doğru egzersiz reçetesinin verilerek kireçlenmenin ilerlemesini önleyerek boyun kireçlenmesine bağlı oluşan şikayetlerin tedavi edilmesini sağlar.

Boyun kireçlenme tedavisinde öncelikle kas gerginlikleri , kas spazmları, eklem hipomobiliteleri manuel tedavi yöntemleri ile tedavi edildikten sonra gelişen duruş bozukluğuna özgü germe,kuvvetlendirme, proprioception egzersizleri ile boyun kireçlenme fizik tedavisi sürdürülür. 

BOYUN KİREÇLENMESİNDE BİTKİSEL TEDAVİ 

Boyun kireçlenmesinde içeriğinin tamamı bitkisel özlerden oluşan, cilt altında yüksek emilime sahip kremlerin kullanılması boyun kireçlenmesine bağlı ağrıların tedavi edilmesinde kullanılır. Isıtıcı, uyuşturucu ve sedatif etkili kremler anlık ağrı kesilmesini sağlarken , özellikle sporcularda kullanılan “isokinetik salbe “ isimli krem kireçlenmeye bağlı oluşan inflamasyonun azalmasını, su bazlı olması dolayısıyla derine emilerek boyun kireçlenmesine bağlı kas, eklem, sinir ve bağ dokunun beslenerek iyileşmesini sağlamaktadır.

Uzman Spor Fizyoterapisti Muhammed Büyükdemir 

Antalyaspor Futbol A takım Fizyoterapisti